Maen nhw'n dweud bod wythnos yn amser hir mewn gwleidyddiaeth, ond beth am 25 mlynedd?
Eleni, mae’r Senedd yn dathlu chwarter canrif ers ei sefydlu. Mae'n sefydliad sydd wedi newid o fod yn Gynulliad gyda dim ond pwerau i wneud is-ddeddfwriaeth, i fod yn Senedd lawn sy'n deddfu ar gyfer pobl Cymru.
Mae’r penblwydd hwn yn gyfle i oedi a phwyso a mesur yr elfennau allweddol sy’n dod ynghyd i wneud deddfu yng Nghymru yn unigryw.
Rydym yn cyhoeddi cyfres arbennig o erthyglau ar 25 mlynedd o ddeddfu yng Nghymru i nodi'r garreg filltir hon.
Mae'r gyfres yn cynnwys yr erthyglau hyn:
Mae’r erthygl hon yn esbonio pob cyfnod deddfu yn y Senedd. Mae’n edrych ar y modelau deddfu gwahanol: o ddatganoli gweithrediaeth i'r model cadw pwerau sydd ar waith heddiw.
A ddylai Cymru gael awdurdodaeth gyfreithiol ar wahân? Mae'r erthygl hon yn esbonio pam mae hanes unigryw Cymru yn golygu nad yw'r cwestiwn hwn yn debygol o ddiflannu.
Mae’r Senedd yn ddeddfwrfa ddwyieithog sy’n gwneud cyfreithiau o statws cyfartal yn y Gymraeg a’r Saesneg. Dysgwch sut y mae datganoli wedi atgyfodi’r Gymraeg fel iaith gyfreithiol drwy ddarllen yr erthygl hon.
Mae perthynas Senedd Cymru â Senedd y DU wedi bod yn elfen hollbwysig o ddeddfu yng Nghymru. Mae’r erthygl hon yn edrych ar y berthynas hon ers 1999 ac yn ystyried perthnasedd parhaus Senedd y DU er gwaethaf y cynnydd yn ymreolaeth ddatganoledig y Senedd.
Dros y 25 mlynedd diwethaf, mae dyfarniadau’r Goruchaf Lys wedi chwarae rhan allweddol yn y ffordd y mae datganoli a’r broses ddeddfu yn cael eu deall ac yn gweithio yng Nghymru. Mae'r erthygl hon yn edrych ar ddyfarniadau allweddol y Goruchaf Lys.
Am yr 20 mlynedd, 8 mis ac 19 diwrnod cyntaf o’r 25 mlynedd yn ei hanes, roedd y Senedd yn bodoli yng nghyd-destun aelodaeth o’r UE. Mae ein llinell amser newydd yn dangos y broses o adael yr UE yn y Senedd a sut y newidiodd hynny y broses ddeddfu.
Sut y mae cyfraith ryngwladol yn cyd-fynd â'r broses ddeddfu yn y Senedd? Mae’r erthygl hon yn esbonio sut y mae Brexit yn codi cwestiynau cyfansoddiadol newydd am ddatganoli a rôl cyfraith ryngwladol.
Mae cyfres o gomisiynau, pwyllgorau a phaneli wedi dylanwadu’n drwm ar ddeddfu. Mae'r erthygl hon yn edrych ar eu dylanwad.
Mae'r gyfres yn olrhain y 25 mlynedd gyntaf yn hanes y Senedd. Mae'r broses ddeddfu yng Nghymru yn dal yn ifanc ac wedi addasu i'w gyd-destun newidiol.
P'un a gaiff ei ysgogi yng Nghymru neu'r tu allan iddi, mae rhagor o newid yn anochel. Bydd angen i’r Senedd barhau i addasu i ofynion deddfu yn y dyfodol.
Ni ŵyr neb beth a ddaw, ond ar sail y 25 mlynedd diwethaf, mae'n debygol o fod yn gyfnod arall o newid parhaus.
Erthyglau gan Adam Cooke, Josh Hayman, Sara Moran, Nia Moss, Ymchwil y Senedd, Senedd Cymru
